ابن ناعمهاِبْنِ ناعِمه، عبدالمسیح بن عبداللّه حمصی ناعمی، مترجم مسیحی آثار فلسفی ارسطو در سده‌های ۲ و ۳ ق / ۸ و ۹ م می‌باشد. وی هم از یونانی به سریانی و هم از سریانی به عربی ترجمه می‌کرد و ابن ابی‌اصیبعه ترجمۀ او را متوسط نزدیک به خوب دانسته است. ترجمه‌های او اثولوجیا و سماع طبیعی و الکلام علی سوفسطیقا می‌باشد. ۱ - معرفی اجمالیاز زندگی او هیچ اطلاعی در دست نیست و با آنکه از مترجمان دورۀ اوج ترجمه به‌شمار رفته و با کسانی چون کندی هم‌عصر بوده است، نویسندگان متقدم متعرض شرح حال او نشده‌اند. از نسبت او معلوم می‌شود که خود یا پدرانش اهل حمص بوده‌اند. برخی از نویسندگان معاصر او را از مترجمان عصر خلافت مأمون و معتصم دانسته‌اند [۱]
اولیری، دلیسی، علوم الیونان، ص۲۱۷.
[۲]
دبور، ت. ج.، تاریخ الفلسفة فی‌الاسلام، ص۳۶.
[۳]
.GAL، I ، p۲۲۲
[۴]
.Wüstenfeld، F.، Geschichte der arabischen Ärzte und Naturforscher، p۱۸
.۲ - ترجمه یونانی به سریانی و عربیبه نظر می‌رسد که وی هم از یونانی به سریانی و هم از سریانی به عربی ترجمه می‌کرد و ابن ابی‌اصیبعه ترجمۀ او را متوسط نزدیک به خوب دانسته است ترجمه‌های او از این قرار است: ۳ - آثار۱. اثولوجیا (تئولوگیا) در الهیات منسوب به ارسطو، که بنا بر تحقیقات والنتین روزه در ۱۸۸۳ م معلوم شد که این کتاب اصلاً از فلوطین، فیلسوف نوافلاطونی اسکندرانی و بخشی از کتاب تُساعات او بوده است. چنانکه فصولی از همین کتاب به نام رسالة فی‌العلم الالٰهی به فارابی منسوب شده است [۸]
بدوی، عبدالرحمن، افلوطین عندالعرب، ص۲-۴.
[۹]
اولیری، دلیسی، علوم الیونان، ص۲۱۷.
[۱۰]
دبور، ت. ج.، تاریخ الفلسفة فی‌الاسلام، ص۳۷.
اثولوجیا در ۱۸۸۲ م به کوشش دیتریتسی در برلین و ۱۳۱۵ ق در حاشیۀ کتاب قبسات میرداماد در تهران، همچنین در ۱۳۵۶ ش، مجدداً در تهران به کوشش سیدجلال‌الدین آشتیانی طبع و انتشار یافت. چاپ کامل آن به وسیلۀ عبدالرحمن بدوی در ۱۹۵۵ م در قاهره و در ۱۹۷۷ م توسط وکالة المطبوعات کویت مجدداً منتشر شده است.۲. سماع طبیعی ارسطو، به تفسیر یحیی نحوی که ۴ مقالۀ نخست را قسطا بن لوقا و ۴ مقالۀ بعدی را ابن ناعمه به عربی ترجمه کردند . ۳. الکلام علی سوفسطیقا. این کتاب را ابن‌ناعمه به سریانی ترجمه کرد و ابراهیم بن بکس آن را به عربی باز گردانید و تنقیح کرد، کندی فیلسوف آن را شرح کرد . نسخه‌ای از این اثر در پاریس موجود است [۱۳]
.De Slane، شم۲۳۴۶
.۴ - فهرست منابعدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: (۱) ابن ابی‌اصیبعه، احمد بن قاسم، عیون الانباء، به کوشش آوگوست مولر، قاهره، ۱۲۹۹ ق / ۱۸۸۲ م. (۲) ابن ندیم، ابوالفرج، الفهرست، به کوشش فلوگل، لایپزیک، ۱۸۷۱ م. (۳) اولیری، دلیسی، علوم الیونان، ترجمۀ وهیب کامل، قاهره، ۱۹۶۲ م. (۴) بدوی، عبدالرحمن، افلوطین عندالعرب، کویت، ۱۹۷۷ م. (۵) دبور، ت. ج.، تاریخ الفلسفة فی‌الاسلام، ترجمۀ عبدالهادی ابوریده، قاهره، ۱۹۴۸ م. (۶) .De Slane (۷) .GAL (۸) .Wüstenfeld، F.، Geschichte der arabischen Ärzte und Naturforscher، Hildesheim، ۱۹۷۸ ۵ - پانویس
۶ - منبعسیدجعفر سجادی، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن ناعمه». |